سنڌي ورچوئل لائبرري

CHAPTER VII. OF THE DIFFERENT KINDS OF VERBS

---

The Sindhi has Active, Passive, Neuter and Impersonal, Verbs and admits of a Causal formation to Active and Neuter Verbs, as in Hindustani. Verbs are generally modeled into each of these forms; as:

Neuter.	Active.	Passive.	Impersonal.	Causal
सड़णुسڙڻُ	साड़णुسَڙَڻُ	साड़्जणु[1]ساڙجڻُ	सड़्जे थो سڙجي ٿو	साड़ाइणु[2]ساڙائڻُ
To burn.	To burn.	To be burned.	It is being burned.	To cause to burn.

It possesses also two Auxilliary Verbs हुअण هُئڻ ‘to be’, ‘to exist’, थिअणु ٿيڻُ ‘to be’, ‘to become’.

109. The 2^nd person singular Imperative of the Verb may be considered its root, on which all the other tenses are formed. In Neuter and Passive Verbs, it always terminates in उ اُ. In Active Verbs; when Causal, always in इ اِ. Of other Active Verbs, some take उ اُ, and some इ اِ; but much the greater number have the latter[3]. The infinitive is formed by changing उ اُ, and इ اِ, to अणु ئڻُ, or इणु [4] ئِڻُ.
110. Active and Neuter Verbs answer to the same species of Verbs in English, but the Passive, which is formed by changing the उ اُ, and इ اِ, of the root of the Active to जणु جڻُ, or इजणु[5] ئِجڻُdiffers from our Passive Voice, in solely denoting in its present tenses the progress of the action going on actively at the moment, not as sometimes in English the simple continuance of its effects. Thus साड़्जां थो ساڙجان ٿو, the present tense of साड़्जणु ساڙجڻُ, or साड़िजणु ساڙِجڻُ, ‘to be burned’, should be rendered. ‘I am being burnt’, Our common English Present Tense, ‘I am burnt’, in such cases as the act of burning is considered to be completed, will be found in the Sindhi preterite साड़्युसि[6] ساڙيُسِ. The future corresponds with the English Verb.
111. The Impersonal Verb is the passive form of the Intransitive Verb, and is formed after the same manner as the Passive of Transitive Verbs, which, indeed, are also as often used impersonally. They are defective, not having any of the past tenses, and with them the agent is never expressed, but must be gathered from something that has gone before. It is generally considered to be the speaker as, सिआरे मेँ थो ड॒किजे, अँउँ ऊन्हारे मेँ सड़्जे थो سِياري ۾ ٿو ڏڪِجي، ائون اُونهاري ۾ سڙجي ٿو, ‘In the cold season one shivers’, (literally ‘it is shivered by me’, or you, &c. ) and in the hot season one burns away’; साहिबे हुते कडि॒हीं हलिबो? صاحبي هُتي ڪڏهِين هلبو؟, ‘Sir, when shall it be gone there (meaning by us)? i. e. ‘when shall we go?’ हिन कम खे कडि॒हीं किबो هِن ڪم کي ڪڏهين ڪِبو؟ ‘When shall it be done to this thing (by us)?’ i. e. ‘when shall we do this?’ इहड़ो कमु छो किजे, जँहिँ मेँ पोइ डु॒खी थिजे?[7] اهڙو ڪمُ ڇو ڪجي، جنهن ۾ پوءِ ڏُکِي ٿِجي? ‘Why should such a thing be done, from which hereafter one may be distressed?’
112. I shall now proceed to give the Auxiliary Verbs, in full, and examples of each of the others; after which in a separate chapter the Moods and Tenses shall be explained in detail.

AUXILIARY VERBS

The Defective Verb हुअणु هُئڻُ, ‘to be’ ‘to exist’

INDICATIVE MOOD.

1^st. Present: ‘Am’.

Persons.	Singular.		Persons.	Plural.
	Mas. Gen	Fem. Gen		Mas. Gen	Fem. Gen
आंउँآنئُون	आंह्यां[8]آنهيان	Same as Mas.	असींاسين	आंह्यूंآنهيون	Same as Mas.
तूंتُون	आंहीं[9]آنهِين		अहींاهين	आह्योآهيو
हूهُو	आहे[10]آهي		हूهُو	आंहिनिآنهِنِ

 

2^nd Present ‘Am’.

 

		Singular.		Plural.
	Mas.		Fem.	Mas.	Fem.
1.	हुआं थो هُئان ٿو		हुआं थी هُئان ٿِي	हूंथा هُونٿا	हूं थ्यूं هُون ٿيون
2.	हुंईं[11] थो هُنئِين ٿو		हुंईं थी هُنئِين ٿي	हुंओ था هُنئو ٿا	हुओ थ्यूं هُئو ٿيون
3.	हुए थो هُئي ٿو		हुए थी هُئي ٿي	हुअनि था هُئنِ ٿا	हुअमि थ्यूं هُئمِ ٿيُون

Present Habitual

‘Am’ , or ‘Am wont to be’.

1.	हूंदो आंह्यां هُوندو آنهيان	हूंदी आंह्यां هُوندي آنهيان	हूंदा आंह्यूं هُوندا آنهيون	हूंद्यूं आंह्यूं هونديون آهيون
2.	हूंदो आंहीं[12] هُوندو آنهِين	हूंदी आंहीं1 هُوندي آنهين	हूंदा आह्यो هُوندا آهيو	हूंद्यूं आह्यो هونديون آهيو
3.	हूंदो आहे هُوندو آهي	हूंदी आहे هوندي آهي	हूंदा आंहिनि هُوندا آنهنِ	हूंद्यूं आंहिनि هونديون آنهنِ

 

1^st. Preterite Imperfect

 

‘Was’, or ‘was in the habit of being’.

 

1.	हूंदो होसि هوندو هوسِ	हूंदी हुयसि هوندي هُيسِ	हूंदा हुआसीं[13] هوندا هئاسين	हूंद्यूं हुयूंसीं هونديون هيونسين
2.	हूंदो हुंएँ هوندو هُنئين	हूंदी हुंइँअँ هوندي هئِنئن	हूंदा हो , or हुओ هوندا هو يا هئو	हूंद्यू हुयूं هونديون هيون
3.	हूंदो हो هوندو هو	हूंदी हुई هوندي هُئِي	हूंदा हुआ4 هوندا هُئا	हूंद्यू हुयूं هونديون هُيون

 

2^nd. Preterite Imperfect.

 

‘Was’, or ‘was in the habit of being’

 

1.	होसि थे هوسِ ٿي	हुयसि थे هُيس ٿي	हुआसी थे هُئاسين ٿي	हुयूंसीं थे هُيون سين ٿي
2.	हुंएँ थे هُنئين ٿي	हुंइँअ थे هُنئِيءَ ٿي	हो, or हुओ थे هو يا هُئو ٿي	हुयूं थे هُيون ٿي
3.	हो थे هو ٿي	हुई[14] थे هُئي ٿي	हुआ[15] थे هُئا ٿي	हुयूं थे هُيون ٿي

Preterite

‘Was’ or ‘had been’

Persons.	Singular.		Plural.
	Mas.	Fem.	Mas.	Fem.
1.	होसि هوسِ	हुयसि هُيسِ	हुआसीं or हासीं هُئاسيين يا هاسين	हुयूंसीं هُيُونسين
2.	हुंएँ هُنئين	हुंइँअँ هُنئِن	हुओ  or हो هُئو يا هو	हुयूं هُيون
3.	हो or हुओ هو يا هُئو	हुई , or ही هُئي يا هي	हुआ هُئا, or हाها	हुयू هُيون

 

Future

‘Will be’[16]

1.	हूंदुसिهُوندُسِ	हूंद्यसिهونديسِ	हूंदासींهونداسين	हूंद्यूंसींهونديونسين
2.	हूंदेंهُوندين	हूंदिँअँهوندِنئن	हूंदो or हूंदौ هوندو يا هوندَو	हूंद्यूंهونديون
3.	हूंदोهوندو	हूंदीهوندي	हूंदाهوندا	हूंद्यूंهونديون

IMPERATIVE MOOD.

होउ هوءُ, or हो هو, be thou’, हुओ هئو, or हो هو, ‘be you’.

The other persons are the same as in the Present Potential.

2^nd IMPERATIVE

हुइजि هُئِج, ‘be thou’, हुजो هجو, ‘be you’.

POTENTIAL MOOD.

Present Tense.

‘May be’.

1.	हुआं هئان, or हुजांهُجان	Same as Mas.	हूं هُون, or हुजूंهُجُون	Same as Mas.
2.	हुंईं[17] هُنئين, or हुजींهُجين		हुओهُئو , हो هو, or हुजोهُجو
3.	हुए هُئي, or हुजेهُجي		हुअनि [18]هُئنِ, or हुजणिهُجڻِ

SUBJUNCTIVE MOOD.

Preterite.

‘If I had been’.

Persons.	Singular.		Plural.
	Mas.	Fem.	Mas.	Fem.
1.	हूंदो हुआं[19] هوندو هُئان	हुआंهئان	हूंदा हूं هوندا هون	हूंद्यूं हूं هونديون هون
2.	हूंदो हुँइँ هوندو هُنئِن	हूंदी हुँईँअँ[20] هوندي هُنئين	हूंदा हुओ or हो هوندا هُئويا هو	हूंद्यूं हुओ or हो هونديون هئو يا هو
3.	हूंदो हुए هوندو هئي	हूंदी हुए هوندي هُئي	हूंदा हुअनि[21] هوندا هُئنِ	हूंद्यूं हुअनि هونديون هُئنِ

INFINITIVE MOOD.

 

Infinitve	हुअणुهئڻ , ‘to be’.
Gerund	हुअणो هئڻو, ‘to be’, ‘being’, ‘about to be’.

PARTICIPLES

Present.	हूंदो هوندو, ‘being’.
Past.	हुओ هئو, हुअलु هئلُ, ‘been’.

113. थिअणु[22]ٿِئڻُ , ‘to be’, ‘become’.

INDICATIVE MOOD.

Present Tense.

‘Am becoming’.

1.	थिआं थो ٿئان ٿو	थिआं थी ٿِئان ٿي	थिऊं था ٿِئون ٿا	थिऊं थ्यूं ٿِئون ٿيون
2.	थीं[23] थो ٿين ٿو	थीं थी ٿين ٿي	थिओ था ٿِئو ٿا	थिओ थ्यूं ٿئو ٿيون
3.	थिए थो ٿئي ٿو	थिए थी ٿِئي ٿي	थिअनि[24] था ٿِئنِ ٿا	थिअनि थ्यूं ٿِئنِ ٿيون

Present Habitual

‘Am in the habit of becoming’.

Persons.	Singular.		Plural.
	Mas.	Fem.	Mas.	Fem.
1.	थींदो आंह्यां ٿيندو آهيان	थींदी आंह्यां ٿيندي آهيان	थींदा आंह्यूं ٿيندا آهيون	थींद्यूं आंह्यूं ٿينديون آهيون
2.	थींदो आंहीं[25] ٿيندو آنهين	थींदी आंहीं  ٿيندي آنهين	आह्योآهيو	थींद्यूं आह्यो ٿينديون آهيو
3.	थींदो आहे ٿيندو آهي	थींदी आहे  ٿيندي آهي	थींदा आंहिनि ٿيندا آنهِنِ	थींद्यूं आंहिनि ٿينديون آنهِنِ

1^st. Preterite Imperfect

‘was becoming’

1.	थींदो होसि ٿيندو هوسِ	हुयसिهُيسِ	थींदा हुआसीं ٿيندا هئاسين	थींद्यूं हुयूंसीं ٿينديون هيونسين
2.	थींदो हुंएँ ٿيندو هُنئين	थींदी हुंइँअँ ٿيندي هُنئنئن	थींदा हुओ ٿيندا هُئو	थींद्यूं हुयूं ٿينديون هُيون
3.	थींदो हो ٿيندو هو	थींदी हुई ٿيندِي هُئي	थींदा हुआ ٿيندا هئا	थींद्यूं हुयूं ٿينديون هيون

2^nd Preterite Imperfect.

‘Was becoming’.

1.	थिउसि थे ٿئُسِ ٿي	थिअसि थे ٿِئَسِ ٿي	थिआसीं थे ٿياسين ٿي	थिऊंसीं थे ٿيونسين ٿي
2.	थिएँ थे ٿِئين ٿي	थींअ थे ٿينءَ ٿي	थिओ थे ٿيو ٿي	थिऊं थे ٿيون ٿي
3.	थिओ थे ٿِئو ٿي	थी थे ٿي ٿي	थिआ थे ٿيا ٿي	थिऊं थे ٿيون ٿي

Simple Preterite

‘Become’.

1.	थिउसिٿِئُسِ	थिअसि  ٿِئَسِ	थिआसीं ٿِئاسين	थिऊंसींٿئونسين
2.	थिएँ ٿيئين	थीअ ٿينءَ	थिओ ٿِئو	थिऊंٿِئُون
3.	थिओٿِئو	थी ٿي	थिआ ٿِئا	थिऊंٿِئُون

Compound Preterite.

‘Have become’.

Persons.	Singular.		Plural.
	Mas.	Fem.	Mas.	Fem.
1.	थिओ आंह्यां ٿئو آنهيان	थी आंह्यां ٿي آنهيان	आंह्यूंآنهيون	थ्यूं आंह्यूं ٿيون آنهيون
2.	थिओ आंहीं ٿئو آنهين	आंहींآنهين	आह्योآهيو	आह्योآهيو
3.	थिओ आहे ٿيئو آهي	थी आहे ٿي آهي	थीआ आंहिनि ٿئا آنهِنِ	थ्यूं आंहिनि ٿيون آنهِنِ

Pluperfect.

‘Had become’.

1.	होसि هوسِ	हुयसि هُيسِ	हुआसीं هُئاسين	हुयूंसीं هُيون سين
2.	थिओ हुंएँ ٿيو هُنئين	हुंइँअँ هُنئِئن	थिआ हुओ ٿيا هُئو	हुयूंهُيون
3.	थिओ हो ٿيو هو	थी हुई ٿي هُئي	थिआ हुआ ٿيا هُئا	थ्यूं हुयूं ٿيون هيون

FUTURE

‘Shall or will become’.

1.	थींदुसिٿيندُسِ	थींद्यसिٿينديسِ	धींदासींٿينداسين	धींद्यूंसीं.ٿينديونسين
2.	थींदेंٿيندين	थींदिअ[26]ٿيندِيءَ	थींदो ٿيندو, or थींदोٿيندو	थींद्यूंٿينديون
3.	थींदोٿيندو	थींदीٿيندي	थींदाٿيندا	थींद्यूंٿينديون

 

IMPERATIVE MOOD

थीउ ٿيءُ, ‘become thou’, थीओٿيئو  ‘become you’.

The other persons are the same as in the Present Potential.

2^nd IMPERATIVE

थीजि  ٿيجِ‘become thou’, थीजोٿيجو  ‘become you’.

POTENTIAL MOOD.

Present.

‘May become’.

 

Persons.	Singular.		Plural.
	Mas.	Fem.	Mas.	Fem.
1.	थिआंٿئان	Same as Masculine	थिऊंٿئون	Same as Masculine
2.	थीं[27]ٿئن		थिओٿئو
3.	थिएٿِئي		थिअनि[28]ٿئنِ

 

Preterite Imperfect.

‘May have been becoming’.

 

1.	थींदो हूंदुसि ٿيندو هوندُسِ	थींदी हूंद्यसि ٿيندي هونديسِ	थींदा हूंदासीं ٿيندا هونداسين	थींद्यूं हूंद्यूसीं ٿينديون هونديونسين
2.	थींदो हूंदें ٿيندو هوندين	हूंदिअँهوندِئَن	हूंदो or हूंदौ هوندَو يا هوندو	थींद्यूं हूंद्यूं ٿينديون هونديون
3.	थींदो हूंदो ٿيندو هوندو	थींदी हूंदी ٿيندي هوندي	थींदा हूंदा ٿيندا هوندا	थींद्यूं हूंद्यूं ٿينديون هونديون

Preterite.

‘May have become’.

 

1.	थिओ हूंदुसि ٿئو هوندُسِ	हूंद्यसि هونديسِ	थिआ हूंदासीं ٿئا هونداسِين	थ्यूं हूंद्यूंसीं ٿيون هونديونسين
2.	थिओ हूंदें ٿئوهوندين	हूंदिँअँ هوندِنئن	थिआ हूंदो or हूंदौ ٿيا هوندو يا  هوندو	हूंद्यूंهونديون
3.	थिओ हूंदो ٿيو هوندو	थी हूंदी ٿي هوندي	थिआ हूंदा ٿيا هوندا	थ्यूं हूंद्यूं ٿيون هونديون

SUBJUNCTIVE MOOD.

Imperfect.

‘If I were becoming’.

1.	थींदो हुआं[29] ٿيندو هُئان	थींदी हुआं ٿيندي هئان	थींदा हूं ٿيندا هُون	थींद्यूं हूं ٿينديون هون
2.	थींदो हुँइँ ٿيندو هُنئِن	थींदी हुँइँ ٿيندي هُنئِن	थींदा हुओ ٿيندا هُئو	थींद्यूं हुओ ٿينديون هُئو
3.	थींदो हुए ٿيندو هُئي	थींदी हुए ٿيندي هُئين	थींदा हुअनि ٿيندا هُئَنِ	थींद्यूं हुअनि ٿينديون هُئنِ

PRETERITE.

‘If I were’, or ‘had been’

Persons.	Singular.		Plural.
	Mas.	Fem.	Mas.	Fem.
1.	थिओ हुआं[30] ٿيو هُئان	थी हुआं ٿي هُئان	थिआ हूं ٿيا هُون	थ्यूं हूं ٿيون هون
2.	हुँइँهُنئِن	थी हुँइँ ٿي هُنئِن	हुओهُئو	हुओ هُئو
3.	थिओ हुए ٿيو هُئي	थी हुए ٿي هُئي	थिआ हुअनि ٿيا هُئنِ	थ्यूं हुअनि ٿيون هُئنِ

 

INFINITIVE MOOD.

 

Infinitive.	थिअणुٿئڻُ  ‘to be’, ‘to become’.
Gerund.	थिअणोٿيڻو  ‘to become’, ‘becoming’, or ‘about to become’.

 

PARTICIPLES.

 

Present.	थींदो ٿيندو, ‘becoming’.
Past.	थिओ ٿيو, थिअलु ٿيلُ‘having become’.
Past Conjunctive.	थी करे ٿي ڪري, थिओ ٿيو, थिऊंٿيون  [31]‘having been’.

 

114. ACTIVE VERB.

मारणु مارڻُ, ‘to beat’.

INDICATIVE MOOD.

1^st. Present Tense, ‘beat’, or ‘am beating’.

 

Persons.	Singular.		Plural.
	Mas.	Fem.	Mas.	Fem.
1.	मार्यां थो ماريان ٿو	मार्यां थी ماريان ٿي	मारयूं था ماريون ٿا	मार्यू थ्यूं ماريون ٿيون
2.	मारीं थो مارين ٿو	मारीं[32] थी مارين ٿي	मार्यो था  ماريو ٿا	मार्यो थ्यूं[33] ماريو ٿيون
3.	मारे थो ماري ٿو	मारे थी ماري ٿي	मारींनि था مارينم ٿا	मारींथ्यूं مارين ٿيون

 

Present Habitual. ‘Am or have been in the habit of beating.’

 

1.	मारींदो आह्यां ماريندو آنهيان	मारींदी आंह्यां ماريندي آنهيان	मारींदा आंह्यूं ماريندا آنهيون	मारींद्यूं आंह्यूं مارينديون آنهيون
2.	मारींदो आंहीं ماريندو آنهين	मारींदी आंहीं ماريندي آنهين	मारींदा आह्यो ماريندا آهيو	मारींद्यूं आह्यो مارينديون آهيو
3.	मारींदो आहे ماريندو آهي	मारींदी आहे ماريندي آهي	मारींदा आंहिनि ماريندا آنهِنِ	मारींद्यूं आंहिनि مارينديون آنهِنِ

 

1^st. Preterite Imperfect. ‘was, have been, or had been, beating.’

Persons.	Singular.		Plural.
	Mas.	Fem.	Mas.	Fem.
1.	मारींदो होसि ماريندو هوسِ	मारींदी हुयसि ماريندي هُيسِ	मारींदा हुआंसीं ماريندا هُئانسين	मारींद्यूं हुयूंसीं مارينديون هُيونسين
2.	मारींदो हुंएँ ماريندو هُئين	मारींदी हुंइँअँ ماريندي هُئِئَن	मारींदा हुओ ماريندا هُئو	मारींद्यूं हुंयूं مارينديون هيون
3.	मारींदो हो ماريندو هو	मारींदी हुई ماريندي هُئي	मारींदा हुआ ماريندا هُئا	मारींद्यूं हुंयूं مارينديون هُنيون

2^nd. Preterite Imperfect.

‘Was, have been, or had been beating.’

Agent Pronouns	With object in the Sing: Mas.	In the Sing: Fem.	In the Plu: Mas.	In the Plu: Fem.
मूंمون तोتو हुन هُن असांاسان अहांاهان हुननिهُننِ	मार्यो थे[34] ماريو ٿي	मारी थे ماري ٿي	मार्या थे ماريا ٿي	मार्यूं थे ماريون ٿي

Simple Preterite.

मार्यो ماريو, ‘Beat or did beat.’

Compound Preterite.

मार्यो आहे ماريو آهي, ‘Have beaten’.

Pluperfect.

मार्यो होماريو هو  ‘Have beaten or had beaten’.

Future: ‘Shall or will beat’.

Persons.	Singular.		Plural.
	Mas.	Fem.	Mas.	Fem.
1.	मारींदुसि[35]ماريندُسِ	मारींद्यसिمارينديَسِ	मारींदासींمارينداسين	मारींद्यूंसींمارينديونسين
2.	मारींदेंماريندين	मारींदिँअँماريندِنئَن	मारींदो-दौماريندو- دؤ	मारींद्यूंمارينديون
3.	मारींदोماريندو	मारींदीماريندي	मारींदाماريندا	मारींद्यूंمارينديون

IMPERATIVE MOOD.

मारि مارِ, ‘Beat thou’, मार्यो [36]ماريو, ‘Beat you’.

The other persons are the same as in the Present Potential.

2^nd IMPERATIVE

मारिजि[37]مارِجِ  ‘Beat thou’. मारिजो[38] مارِجو ‘Beat you’.

POTENTIAL MOOD.

Present:‘May or might beat’.

Persons.	Singular.		Plural.
	Mas.	Fem.	Mas.	Fem.
1.	मार्यांماريان	Same as Mas.	मार्यूंماريون	Same as mas.
2.	मारीं[39]مارين		मार्योماريو
3.	मारेماري		मारींनि[40]مارينِ

Preterite Imperfect ‘May, or might, have been beating.’

1.	मारींदो हूंदुसि ماريندو هوندِسِ	मारींदी हूंद्यसि ماريندي هونديسِ	मारींदा हूंदासीं ماريندا هونداسين	मारींद्यूं हूंद्यूंसीं. مارينديون هونديونسين
2.	मारींदो हूंदें ماريندو هوندين	मारींदी हूंदिँअँ ماريندي هوندِنئَن	मारींदा हूंदो ماريندا هوندو	मारींद्यूं हूंद्यूं مارينديون هونديون
3.	मारींदो हूंदो ماريندو هوندو	मारींदी हूंदी ماريندي هوندي	मारींदा हूंदा ماريندا هوندا	मारींद्यूं हूंद्यूं مارينديون هونديون

PRETERITE.

मार्यो हूंदो ماريو هوندو, ‘May have beaten’.

SUBJECTIVE MOOD.

Imperfect: ‘If I were, or have been, beaten’.

1.	मारींदो हूंआं ماريندو هئان	मारींदी हुंईं ماريندي هئين	मारींदा हुओ ماريندا هئو	मारींद्यूं हूं مارينديون هُون
2.	मारींदो हूंईं ماريندو هئين	मारींदी हुंईं ماريندي هُنئين	मारींदा हुओ ماريندا هُئو	मारींद्यूं हुओ مارينديون هونديون
3.	मारींदो हुए ماريندو هئي	मारींदी हुए ماريندي هئي	मारींदा हुअनि ماريندا هئنِ	मारींद्यूं हुअनि مارينديون هُئن

Preterite.

 

मार्यो हुए ماريو هُئي, or हुजे هُجي, ‘If I did beat, or had beaten’.[41]

 

INFINITIVE MOOD.

 

Infinitive	मारणु مارڻُ, ‘To beat’.
Gerund	मारिमो مارِڻو, ‘To beat’, ‘beating[42]’.

PARTICIPLES

Present.	मारींदो ماريندو, ‘Beating’.
Preterite[43].	मार्योماريو	‘Beaten’, or ‘being beaten’.
	मार्यलुماريلُ
Past Conjunctive	मारेماري मारे करेماري ڪري मार्जेمارجي मार्योماريو मार्यूंماريون	‘Having beaten’.

115. Passive Verbs.

मार्जणु مارجڻُ, ‘To be beaten’.

INDICATIVE MOOD

Present Tense, ‘Am being beaten’.

Persons.	Singular.		Plural.
	Mas.	Fem.	Mas.	Fem.
1.	मार्जां थो مارجان ٿو	मार्जां थी مارجان ٿي	मार्जूं था مارجون ٿا	मार्जूं थ्यूं مارجون ٿيون
2.	मार्जीं [44]थो مارجين ٿو	मार्जीं थी مارجين ٿي	मार्जो थाمارجو ٿا	मार्जो[45] थ्यूं مارجو ٿيون
3.	मार्जे थो مارجي ٿو	मार्जे थी مارجي ٿي	मार्जनि था مارجن ٿا	मार्जनि थ्यूं مارجن ٿيون

 

Present Habitual. ‘Am, or have been, in the habit of being beaten.

 

1.	मारिबो आंह्यां ماربو آنهيان	मारिबी आंह्यां ماربي انهيان	मारिबा आंह्यूं ماربا آنهيون	मारिब्यूं आंह्यूं ماربيون آنهيون
2.	मारिबो आंहीं ماربو آنهين	मारिबी आंहीं ماربي آنهين	मारिबा आह्यो ماربا آهيو	मारिब्यूं आह्यो ماربيون آهيو
3.	मारिबो आहे ماربو آهي	मारिबी आहे ماربي آهي	मारिबा आंहिनि ماربا آنهِنِ	मारिब्यूं आंहिनि ماربيون آهِنِ

 

1^st.Preterite Imperfect, ‘Was being beaten’.

 

1.	मारिबो होसि ماربو هوسِ	मारिबी हुयसि ماربي هُيَسِ	मारिबा हुआसीं ماربا هُئاسين	मारिब्यूं हुयूंसीं ماربيون هُيونسين
2.	मारिबो हँएँ ماربو هُئين	मारिबी हुँइँअँ ماربي هُنئن	मारिबा हुओ ماربا هُئو	मारिब्यूं हुयूं ماربيون هُيون
3.	मारिबो हो ماربو هو	मारिबी हुई ماربي هُئي	मारिबा हुआ ماربا هُئا	मारिब्यूं हुयूं ماربيون هيون

  2^nd Preterite Imperfect. ‘Was being beaten’.

Persons.	Singular.		Plural.
	Mas.	Fem.	Mas.	Fem.
1.	मार्युसि थे ماريُس ٿي	मार्यसि थे ماريَس ٿي	मार्यासीं थे مارياسين ٿي	मार्यूसीं थे ماريوسين ٿي
2.	मार्यो थे ماريو ٿي	मारिँअँ थे مارِئن ٿي	मार्यउ थे ماريئُه ٿي	मार्यूं थे ماريون ٿي
3.	मार्यो थे ماريو ٿي	मारी थे ماري ٿي	मार्या थे ماريا ٿي	मार्यू थे ماريون ٿي

Simple Preterite. ‘Was beaten’.

1.	मार्युसिماريُسِ	मार्यसि ماريسِ	मार्यासींمارياسين	मार्यूंसींماريونسين
2.	मार्येंماريَين	मारिँअँماريئن	मार्यउماريئُه	मार्यूंماريون
3.	मार्योماريو	मारीماري	मार्याماريا	मार्यूंماريون

Compound Preterite. ‘Have been beaten’.

1.	मार्यो आंह्यां ماريو آنهيان	मारी आंह्यां ماري آنهيان	मार्या आंह्यूं ماريا آنهيون	मार्यूं आंह्यूं ماريون آنيهون
2.	मार्यो आंहीं ماريو آنهين	मारी आंहीं ماري آنهين	मार्या आह्यो ماريا آهيو	मार्यूं आह्यो ماريون آهيو
3.	मार्यो आहे ماريو آهي	मारी आहे ماري آهي	मार्या आंहिनि ماريا آنهِنِ	मार्यूं आंहिनि ماريون آنهِنِ

 

Pluperfect. ‘Had been beaten’

1.	मार्यो होसि ماريو هوسِ	मारी हुयसि ماري هُيسِ	मार्या हुआसीं ماريا هُئاسين	मार्यूं हुयूंसीं ماريون هُيونسين
2.	मार्यो हुंएँ ماريو هُنئين	मारी हुंइँअँ ماري هُنئِئن	मार्या हुओ ماريو هُئو	मार्यूं हुयूं ماريون هيون
3.	मार्यो हो ماريو هو	मारी हुई ماري هُئي	मार्या हुआ ماريا هُئا	मार्यूं हुयूं ماريون هيون

Future: ‘Shall or will be beaten’.

Persons.	Singular.		Plural.
	Mas.	Fem.	Mas.	Fem.
1.	मारिबुसिماربُسِ	मारिब्यसिماربيسِ	मारिबासींمارباسين	मारिब्यूंसींماربيونسين
2.	मारिबेंماربين	मारिबिँअँماربِئن	मारिबो-बौماربو- بؤ	मारिब्यूंماربيون
3.	मारिबोماربو	मारिबीماربي	मारिबा    ماربا	मारिब्यूंماربيون

IMPERATIVE MOOD.

मार्जुمارجُ  ‘Be thou beaten’. मार्जो مارجو , ‘Be you beaten’.

POTENTIAL MOOD.

Present. ‘May or might be beaten’.

1.	मार्जांمارجان	Same as Mas	मार्जूंمارجون	Same as Mas.
2.	मार्जींمارجين		मार्जो[46]مارجو
3.	मार्जेمارجي		मार्जनिمارجنِ

Preterite Imperfect. ‘May have been being beaten’

1.	मारिबो हूंदुसि ماربو هوندسِ	मारिबी हूंद्यसि ماربي هونديسِ	मारिबा हूंदासीं ماربا هونداسين	मारिब्यूं हूंद्यूंसीं ماربيون هونديونسين
2.	मारिबो हूंदें ماربو هوندين	मारिबी हूंदिँअँ ماربي هوندئن	मारिबा हूंदो ماربا هوندو	मारिब्यूं हूंद्यूं ماربيون هونديون
3.	मारिबो हूंदो ماربو هوندو	मारिबी हूंदी ماربي هوندي	मारिबा हूंदा ماربا هوندا	मारिब्यूं हूंद्यूं ماربيون هونديون

Preterite. ‘May have been beaten.’

Persons.	Singular.		Plural.
	Mas.	Fem.	Mas.	Fem.
1.	मार्यो हूंदुसि ماريون هوندُسِ	मारी हूंद्यसि ماري هونديس	मारया हूंदासीं ماريا هونداسين	मार्यूं हूंद्यूंसीं ماريون هونديونسين
2.	मार्यो हूंदें ماريو هوندين	मारी हूंदिँअँ ماري هوندئن	मारया हूंदो ماريا هوندو	मार्यूं हूंद्यूं ماريون هونديون
3.	मार्यो हूंदो ماريو هوندو	मारी हूंदी ماري هوندي	मारया हूंदा ماريا هوندا	मार्यूं हूंद्यूं ماريون هونديون

 SUBJUNCTIVE MOOD.

Imperfect. ‘If I were being beaten.’

1.	मारिबो हुँआं ماربو هُنئان	मारिबी हुँआं ماربي هُنئان	मारिबा हूं مارِبا هُون	मारिब्यूं हूं مارِبيون هون
2.	मारिबो हुँईं ماربو هنئين	मारिबी हुँईं ماربي هُنئين	मारिबा हुओ  ماربا هُئو	हुओهُئو
3.	मारिबो हुए ماربو هُئي	मारिबी हुए ماربي هُئي	मारिबा हुअनि ماربا هُئنِ	मारिब्यूं हुअनि ماربيون هُئنِ

Preterite. ‘If I were, have been or had been beaten.’

1.	मार्यो हुँआँ[47] ماريو هُنئان	मारी हुँआं ماري هُنئان	मार्या हूं ماريان هُون	मार्यूं हूं ماريون هُون
2.	मार्यो हुँईं ماريو هُنئين	मारी हुँईं ماري هُنئين	मार्या हुओ ماريا هُئو	मार्यूं हुओ ماريون هُئو
3.	मार्यो हुए ماريو هُئي	मारी हुए ماري هُئي	मार्या हुअनि ماريا هُئنِ	मार्यूं हुअनि ماريون هُئنِ

INFINITIVE MOOD.

Infinitive. मार्जणु مارجڻُ, ‘To be beaten’.

PARTICIPLES

Present.	मारिबोمارِبو	‘Being beaten’.
Past.	मार्योماريو मार्यलुماريَلُ	‘Beaten.
Past Conjunctive.	मार्जीمارجي मार्जी करेمارجي ڪري	‘Having been beaten’.

116. NEUTER VERBS.

ड॒कणु ڏڪڻُ, ‘To tremble’.

INDICATIVE MOOD.

Present. ड॒कां थो[48]  ڏڪان ٿوI am trembling’.

Present Habitual.	ड॒कंदो आंह्यां ڏڪندو آنهيان	‘I am in the habit of trembling.’
1st Pretrerite Imperfect. 2. Preterite Imperfect.	ड॒कंदो होसिڏڪندو هوسِ ड॒क्युसि थेڏڪيُسِ ٿي	‘I was, have been, or had been trembling.’
Simple Preterite.	ड॒क्युसिڏڪيُسِ	‘I trembled’.
Compound Preterite.	ड॒क्यो आंह्यांڏڪيو آنهيان	‘I have trembled’.
Pluperfect.	ड॒क्यो होसिڏڪيو هوسِ	‘I trembled or had trembled.’
Future.	ड॒कंदुसिڏڪندُسِ	‘I shall or will tremble.’

IMPERATIVE MOOD.

Imperative. 2nd Ditto.

ड॒कुڏڪُ ड॒किजिڏڪِجِ

‘Tremble thou.’

POTENTIAL MOOD.

Present.	ड॒कांڏڪان	‘I may tremble.’
Preterite Imperfect.	ड॒कंदो हूंदुसि ڏڪندو هوندُسِ	‘I may have been trembling’.
Preterite.	ड॒क्यो हूंदुसि ڏڪيو هُوندُسِ	‘I may have trembled’.

SUBJUNCTIVE MOOD.

Present Habitual	ड॒कंदो हुँआं or हुजां ڏڪندو هُنئان يا هُجان	‘If I have been trembling.’
Preterite.	ड॒क्यो हुँआं or हुजां ڏڪيو هُنئان يا هُجان	‘If I trembled, did tremble, or had trembled.’

INFINITIVE MOOD.

Infinitive.	ड॒कणुڏڪڻُ	‘To tremble.’
Gerund.	ड॒किणोڏڪِڻو	‘To tremble’, ‘trembling’, ‘about to tremble’.

PARTICIPLES.

Present.	डकंदोڏڪندو	‘Trembling’.
Preterite.	ड॒क्योڏڪيو ड॒क्यलुڏڪيلُ	‘Trembled’.
Past Conjunctive.	ड॒कीڏڪي ड॒की करेڏڪي ڪري ड॒किजोڏڪِجو ड॒क्योڏڪيو ड॒क्यूंڏڪيون	‘Having trembled’.

117. IMPERSONAL VERBS.

INDICATIVE MOOD.

Present.	ड॒किजे थोڏڪِجي ٿو	‘It is trembled.’
Present Habitual.	ड॒किबो आहेڏڪِبو آهي	‘It is wont to be trembled’.
1st. Preterite Impefect.	ड॒किबो होڏڪِبو هو	‘It was being trembled’.
Future.	ड॒किबोڏڪِبو	‘I shall or will be trembled’.

POTENTIAL MOOD.

Present.	ड॒किजेڏڪِجي	‘It may be trembled’.
Preterite Imperfect.	ड॒किबो हूंदोڏڪِبو هوندو	‘It may have been trembled.’

SUBJUNCTIVE MOOD.

Present Habitual. ड॒किबो हुए ڏڪِبو هُئي, or हुजे هُجي, ‘If it be trembled’.

118. Many verbs, considered by us neuter (chiefly those with which the noun, formed from the verb itself, may be used as an object), are in Sindhi esteemed both active and neuter, and take both forms in their past tenses; thus from भँउँकणु ڀنئنڪڻُ, ‘to bark’, we have कुते भँउँक्यो आहे ڪُتي ڀَنۡئُڪيو آهي, ‘the dog barked’ (object, a bark), or simply कुतो भँउक्यो ڪُتو ڀَنۡئُنڪيو; खिलणु ، کِلڻُ, ‘to laugh’, आं खिल्युसि آن کليُسِ, or मूं खिल्यो مون کليو ‘I laughed’; रड़णु رڙڻُ ‘to cry out’, आं रड़्युसिآن رڙيُسِ or मूं रड़्यो مون رڙيو, ‘I cried out[49]’.
119. ड॒कणु ڏڪڻُ, and many other neuter verbs, are used also in the passive form, though without any difference in signification; as, आं सिअ में ड॒किजां آن سئَه ۾ ڏڪجان, (for ड॒कां ڏڪان) थो ٿو; मूं खे कपिड़ो डो॒ مون کي ڪپڙو ڏي, ‘I am shivering in the cold, give me clothes’; मसु मे पाणी घणो पइजी مس ۾ پاڻي گھڻو پئجي, (or पई پئي) विओ وئو, ‘Too much water has fallen into the ink’; तुंहुंजो कमु कंदुसि, त पँहँजे खां रहिबुसि تنهنجو ڪمُ ڪندُسِ، ته پنهنجي کان رهبُسِ, (for रहंदुसि رهندُسِ), ‘If I do your business, I shall be kept from my own.’

CASUAL VERBS.

120. These are declined after the same manner as other active verbs. They are formed from verbs active and neuter.
121. 1^st. and most commonly, by lengthening the short vowel sound of अ اَ, in the consonant preceding the final णु ڻُ, to आ آ, and inserting इ[50] اِ; as, वठणु وٺڻُ, ‘to take’, वठाइणु وٺائڻُ, ‘to cause to take’; वधणु وڌڻُ, ‘to increase’, वधाइणु وڌائڻُ, ‘to make increase.’
122. 2^nd. But when that consonant is ड ڙ, रر , or ह هه, preceded by another mukto consonant the Causal is also sometimes formed by lengthening the अ اَ, of this mukto consonant to आ آ; as, सड़णुسڙڻُ, ‘to burn away’; साड़णु ساڙڻُ; करणु ڪرڻُ, ‘to do’; कारणु ڪارڻُ, or कराइणुڪرائڻُ ; लहणु لهڻُ, ‘to descend’; लाहणु[51]لاهڻُ .
123. 3^rd. Or should इ اِ, in the penultimate precede ड़ ڙor र ر the causal is generally formed by lengthening that vowel to ए اي; as, चिड़णु چِڙڻُ, ‘to be irritated’, चेड़णु چيڙڻُ; किरणु ڪِرڻُ, ‘to fall’, केरणु[52] ڪيرڻُ.
124. 4^th. Where उ اُ, precedes these consonants, it is lengthened to ओ او; as, मुड़णु مُڙڻُ, ‘to bend’, मोड़णु موڙڻُ; भुरणु ڀُرڻ, ‘to crumble’, भोरणु ڀورڻُ. These last three rules, however, chiefly refer to formations from neuter verbs, and the Causal may then generally be translated as our active, and considered as such.
125. 5^th. In such verbs as have the final अणु ئَڻُ, preceded by an इ اِ (ءِ), or उ اُ (ءُ), अणुئَڻُ, is changed to आरणु ئارڻُ; as, जिअणु جِئڻُ, ‘to live’, जिआरणु جِئارڻُ; धुअणु ڌُئڻُ, ‘to wash’, धुआरणु ڌُئارڻُ, ‘where ह هه, intervenes, it retains the same place in the Causal; as, बिहणु بِهڻُ, ‘to stand’, बिहारणु بِهارڻُ.
126. 6^th. Verbs ending in इणु ئِڻُ, preceded by a mukto consonant have वाइणु وائڻُ, as, मइणु[53] مئڻُ, ‘to measure’, मवाइणु موائڻُ.
127. 7^th . When the termination is आइणु آئڻُ, it for the causal, is changed to आराइणु آرائڻُ; as, खाइणु کائڻُ, ‘to eat’, खाराइणु[54] کارائڻُ . This, too, will be found the more usual mode of forming a second causal which most verbs admit of; as, खाराइणु کارائڻُ, ‘to cause (another) to make (another) eat;’ also धाइणु ڌائڻُ, ‘to suck (the breast)’,

1st. Causal. 2nd Causal. सुम्हणुسُمهڻُ To sleep सुम्हारणुسُمهارڻُ सुम्हाराइणुسُمهارائڻُ सिखणुسِکڻُ   To learn सेखाराणुسيکارڻُ सेखाराइणुسيکارائڻُ डिज॒णुڊڄڻُ To Fear डेजा॒रणुڊيڄارڻُ डेजा॒राइणुڊيڄارائڻُ वञणुوڃڻُ To go विञाइणुوِڃائڻُ विञाराइणुوِڃارائڻُ उथणुاُٿڻُ To get up उथारणुاُٿارڻُ उथाराइणुاُٿارائڻُ विसिरणुوِسِرڻُ To forget विसारणुوِسارڻُ विसाराइणुوِسارائڻُ

 

 

 

 

 

 

 

 

धाराइणु ڌارائڻُ, ‘to cause to suck’ or ‘to suckle’; and, धाराराइणु ڌارارائڻُ, ‘to cause (another) to suckle[55]’.

128. A few are irregular and can be brought under no general rule; as,

IRREGULAR VERBS.

129. The verbs अचणु اچڻُ, ‘to come’, वञणुوڃڻُ, ‘to go’, करणु ڪرڻُ, to do’, डि॒अणु ڏيڻُ, ‘to give’, and निँअणुنيَڻُ, ‘to take away’, are irregular in some of their tenses; thus.
130. अचणु اچڻُ, ‘to come’, has for its present part. ईंदो ايندو from which is derived the future ईंदुसि ايندُسِ, the present habitual ईंदो आंह्यां ايندو آهيان, &c. For the 2^nd person singular of the Imperative also, both आउ آءُ, and अचु اچُ are used, and for the past conj: participle both अचे اچي, and अची اچِي.
131. वञणुوڃڻُ, ‘to go’, has for its present past, वेंदो ويندو, or वींदौ ويندَو from which is formed the future वेंदुसिويندُسِ  or वींदुसि وِيندُسِ, &c.
132. करणु ڪرڻُ, ‘to do’, makes in the 3^rd persons plural of its Present, Indicative and Potential, कनिڪنِ or किनि ڪِنِ. its Present part: is कंदो ڪندو, or किंदो ڪِندو; from which is formed the future कंदुसिڪندُسِ  or किंदुसिڪِندُسِ  &c. The 2^nd Imperative is कजि ڪجِ, or किजि ڪِجِ. किजणु ڪِجڻُ, ‘to be done’ has present part: कबो ڪبو, or किबो ڪِبو, &c.
133. डि॒अणुڏيڻُ, ‘to give’, and निँअणु نِئڻُ, ‘to take away’, have for their present participles डीं॒दो ڏيندو, and नींदो نيندو; from which are formed the futures डीं॒दुसि ڏيندُسِ, and नींदुसि نيندُسِ, &c. Their 2^nd persons sing: in the 1^st Imperative Mood are डे॒ ڏي, and नेँ نين, (for डि॒उ ڏيءُ, and निँउ نيءُ; from which however, the present tenses and the 2^nd Imperative are formed regularly), and the past conjunctive  participles are डे॒ई ڏيئي, and नेँइ نيئِه.

134.The regular forms of all of these will be, however, occasionally met with, especially, in Lower Sindh.

135. The past participles of many Sindhi verbs follow no fixed rule (See Para: 144). Those of the five verbs above given are, आयो آيو, विओوِيو , किओڪيو , डि॒नो ڏنو, and निँओ نيو

 

[1] The idiom of our language often makes it necessary to translate Sindhi Neuter Verbs as Passive; thus, हे सपु मूं खां न थो मरे هي سپُ مون کان نه ٿو مري, ‘This snake cannot be killed by me’; तूं उथे वेंदें, त हुन खां मरंदें تُون اُٿي ويندين، ته هُن کان مرندين, (instead of passive मारिबें ماربين). ‘if you go there, you will be killed by him.’ In addition to the form for changing Neuter Verbs to Active given above in साड़णु ساڙڻُ, the following examples will show some of the usual methods of forming them.

 

Neu.	Act.	Neu.	Act.
रझणुرجھڻُ	रंधणु  رنڌڻُTo cook by boiling.	छिज॒णुڇِڄڻُ	छिनणु  ڇِنڻُTo snap.
लभणुلڀڻُ	लहणु  لهڻُTo find.	ज॒मणुڄمڻُ	ज॒णणु  ڄڻڻُTo bring forth
खाज॒णुکاڄڻُ	खाइणु  کائڻُTo eat	खामणुکامڻُ	खांइणु  کانئڻُTo burn.
खज॒णुکڄڻُ	खणणु  کڻڻُTo raise.	ब॒झणुٻجھڻُ	बं॒धणु  ٻنڌڻُTo bind.
टुटणुٽٽڻُ	टोड़णु  ٽوڙڻُTo break	फाटणुڦاٽڻُ	फाड़णुڦاڙڻُ  To tear.
कुसणुڪُسڻُ	कुहणु  ڪُهڻُTo slaughter	ढाबणुڍاپڻُ	ढइणुڍئِڻُ  To satiate.

 

[2] The Causal also admits of a passive, as, साड़ाइजणु ساڙائجڻُ, ‘to be caused to be burned’. For rules for forming Causal Verbs see Para. 120 to 128. it may be here noticed that the final इणु ئِڻُ, is by many made अणु ئَڻُ.

[3] The irregular verbs डि॒अणु ڏيڻُ, ‘to give’, and निअणुنِيڻُ , ‘to take away’, are exceptions; they have डे॒ ڏٖي, and ने ني. A list of Active Verbs whose roots terminate in उ اُ, will be found in the Appendix.

[4] See Para: 143.

[5] Those verb, in which इ اِ, and उ اُ, are immediately preceded by a consonant, generally admit of both forms, as मारि مارِ, ‘beat thou’; मार्जणु مارجڻُ, or मारेजणु مارٖيجڻُ. in writing with Gurmukhi characters, the इ اِ, is always given. करि ڪرِ, ‘do’ is irregular, making कजणु ڪجڻُ, or किजणु ڪِجڻُ. डे॒ ڏي, and ने ني, have डि॒जणु ڏِجڻُ, and निजणु نِجڻُ, and पिउپيءُ , and others which have ई اِي, in the penultimate, पीजणु پِيجڻُ. Passive infinitives do not follow any of the irregularities of active infinites, which will be found in note to Para. 143.

[6] The learner will remark many Neuter Verbs which differ from their English synonyms in the same manner; thus, विहणु وِهڻُ, ‘to sit’, implies solely the change from some other to a sedative position, or as we might say ‘to take a seat’; therefore the English present, ‘he sits’, when used to mean ‘is in a sitting posture’, must be rendered by the Sindhi pereterite वेठो ويٺو. सुम्हणु سُمهڻُ, ‘to sleep’ (or rather ‘go to sleep) बिहणु بِهڻُ, ‘to stand’, रुंभणु رُنڀڻُ, ‘to be occupied’, and many others follow the same rule.

[7] Here किजे ڪِجي, is in the Passive Voice, having कमु ڪمُ, for its Nominative, but डु॒खी थिजे ڏُکي ٿِجي, is impersonal, and should be literally translated, ‘it may become pained (to us).’ These impersonals may also be explained by filling in an ellipsis of the verbal noun; thus डु॒खी थिअणु थिजे ڏُکي ٿيڻُ ٿِجي, ‘the being pained may be (to the actor).’

[8] Also in Lar आंहियां آنهِيان; as also 1^st per: plu: आंहेयूं آنهيون, and 2^nd per: plu: आहियो آهِيو.

[9] Or by some आंहेंآنهين .

[10] Or sometimes आंहिآنهِه  .

[11] or by Some हुंएंهُنئين

[12] or आंहिं آنهِن.

[13] or  हुआंसूं هُئانسون, and also हासी هاسي, or हासूं هاسون. in all cases given hereafter where the 1^st person plural ends in सीं سين, सूं سُون, may be also used instead of it. The latter though the more pure Sindhi, is not so much used as सीं سين, except in Lar. To the north too सीं سين, is by many made सें سين.

[14] or ही هِي.

[15] or हा ها.

[16] This tense is also used often to express doubt, in both past and present; as, काल्ह तूं हुते हुंएँ ڪالهه تون هُتي هُنئين? ‘Where you there yesterday?’ I may have been’; तरारि किथे आहे ترار ڪٿي آهي? कोठिअ मेँ हूंदीڪوٺيءَ ۾ هوندي, ‘Where is sword? It may be in the store room.’

[17] Or हुँएं هُنئين.

[18] or हूनि هُونِ.

[19] or हुजां هُجان, and so on throughout the persons.

[20] Or हुंएँ هُنئين.

[21] or हूनि هُونِ.

[22] or थीअणु ٿيئڻُ. Either a long or short I may be used with the initial consonant throughout the inflections of this verb. I have, however, only given one form, that which seemed the most common, in the different tenses.

[23] Or थिएं ٿئين.

[24] or थीनि ٿينِ.

[25] Or आंहिं آنهِين. In future I Shall not think it necessary to repeat these double form of the Auxiliaries. They can be found by a reference to the table of the Auxiliary itself.

[26] थींदिएं ٿيندِئين.

[27] or थिएं ٿئين.

[28] or धीनि ٿينِ.

[29] or हुजां هُجان, which is inflected as in the Present Potential of हुअणु هُئڻُ.

[30] or हुजां هُجان, which is inflected as in the Present Potential of हुअणु هُئڻُ.

[31] These Auxiliary Verbs have in some of their tenses an impersonal form after the manner of other intransitives; as, जे हुते होइबो, त तव्हां जो कमु चइबो جي هُتي هوئبو، ته توهان جو ڪمُ چئبو, ‘if I be there, I will speak of your business’ (literally ‘if it be being there by me’, your business will be spoken of); जडि॒हीं हाकिमु थीबो, तडि॒हीं न्याउ किबो جڏهين حاڪِمُ ٿيبو، تڏهين نياءُ ڪِبو, ‘when I shall become a ruler, I will do justice’ (literally, when a ruler shall become by me, justice shall be done). See Para. 111.

[32] Or मारें مارين.

[33] or मारिनि مارِنِ, and all verbs which have उ اُ, in the root, and form the present by the change of it to आं آن, (See Para. 145), take the short vowel अ اَ, in the 3^rd person plural, instead of ई اِي, or इ اِ; as डि॒सां थो ڏسان ٿو, ‘I see’; डि॒सनि था ڏِسنِ ٿا, ‘they see’, from डि॒सु ڏِسُ, ‘see’.

[34] For explanation of the manner in which this and the other past tenses are used, see Para: 148. They take the gender and number of the object, remaining always in the 3^rd person.

[35] Some of the hill people use मारींदो مارِيندو, and मारींदी مارِيندِي, for मारींदुसि مارِيندُسِ, and मारींद्यसि مارِينديَسِ.

[36] or by some मारिहो مارِجو,

[37] Or some मारिजाहु  مارِجاهُه.

[38] or by some मारिजि مارِجِ.

[39] or मारें مارين.

[40] See note to present indicative.

[41] A Subjunctive Pretertite is  also fromed by affixing the particle हा ها to persons of the Present Potential; as, जे आं हुन खे डि॒सां हा, त चवां हा جي آن هُن کي ڏسان ها، ته چوان ها ‘if I had seen him, I would have mentioned it’; as also to the above Preterite; thus जे मूं किओ हुए हा, त बांस्यां हा جي مون ڪِئو هُئي ها، ته بانسيان ها, ‘if I had done this, I would have acknowledged it’.

[42] See note to Para: 143.

[43] This more properly belongs to the Passive Verb.

[44] Or मार्जें مارجين.

[45] or मार्जौं مارجو.

[46] or मार्जौ مارجان.

[47] or हुजां هُجان, as before.

[48] The remaining persons are formed in the same manner as in the Active and Passive verbs already given.

[49] सघणु سگھڻُ, ‘to be able, too, often takes the active form when it has a transitive verb depending on it; as, मूं ही किताबु की न पड़्ही सघ्यो مون هي ڪتابُ ڪي نه پڙهي سگھيو, ‘I could not read this book’. But आं सघ्यसि آن سگھيسِ, may be also used.

[50] Or अ اَ, as pronounced and written by many Muslamans; as, वठाअणु وٺائڻُ. Some, too, shorten this to वठाणु وٺاڻ.

[51] But लहणु لهڻُ, ‘to find’, has causal लहाइणु لهائڻُ. पड़्हणु پڙهڻُ, ‘to read’, has पाड़्हणुپاڙهڻُ  or पड़्हाइणु پڙهائڻُ.

[52] चेड़ाइणु چيڙائڻُ, and केराइणु ڪيرائڻُ, are also used.

[53] मयणु ميڻُ, and मवणु ميوَڻُ, are also however, used by many instead of मइणुمئڻُ

[54] I have before mentioned that the penultimate इ اِ, in these verbs is by many Musalmans made अ اَ.

[55] As causal verbs have also a passive voice, we thus, commening with the neuter, find eight forms for one verb.

• धापणु ڌاپڻُ, neu. To issue (milk from breast in sucking ),
• धापिजणुڌاپِجڻُ , Pas. Or to give milk.
• धाइणु ڌائڻُ, To suck (the breast).
• धाइजणु ڌائجڻُ, To be sucked (the breast &c,).
• धाराइणु ڌارائڻُ, To cause to suck, or to suckle (a child).
• धाराइजणु ڌارائجڻُ, To be suckled (a child), or caused to be sucked (the breast, milk, &c.)
• धाराराइणु ڌارارائڻُ, 2^nd. Caus. To cause (another) to suckle (a child).
• धाराराइजणु ڌارارائجڻُ, To be caused (by another) to be suckled).

Many verbs admit of all these forms.

---