سنڌي ورچوئل لائبرري

شڪرگذاريءَ جو جذبو دل ۾ اُٿندڙ احساس ۽ دلي خلوص مان پيدا ٿيندو آهي. خواهشن ۽ دلي همدردين ۾ مِٺ، محبت، پيار، دلار، عزت احترام ۽ عقيدت جو امرت سمايل هوندو آهي. مان سمجهان ٿو ته خواهش ۽ دلي سچائيءَ جو جذبو گهڻو ڪري سائنس جي اصول (Simple Harmonic Motion) تي ٻڌل هوندو آهي. يعني، جيتري سڪ ۽ محبت ڏبي، موٽ ۾ پڻ اوتري ئي محبت ۽ آسيس حاصل ٿيندي.

بيحد احترام ۽ محبت جي لائق، جنهن کي علي الصبح ياد ڪجي، مانواري اُستاد ڊاڪٽر مرليڌر جيٽلي وٽان جيڪو پيار، عزت ۽ دعائون مون کي حاصل ٿيون آهن، تن لاءِ شڪرگذاريءَ جا فقط ٻه لفظ چئي انهن جو مُلهه گهٽ ڪرڻ نه ٿو چاهيان. هي اهڙا قيمتي احساس آهن، جن کي مان زندگيءَ ڀر پاڻ وٽ سانڍي رکڻ چاهيان ٿو. مون کي ياد آهي ته سائين جيٽلي صاحب جن پاڻ هڪ ڀيري پنهنجي سنڍوءَ ۽ ڊاڪٽر سُوريه ڪانت پاليءَ کي منهنجو تعارف ڪرائيندي چيو هو ته روي پرڪاش منهنجو ننڍو پٽ آهي، ته ڇا مان رڳو شڪريو ادا ڪري انهن امُلهه احساسن جي قيمت ڏيئي ڇڏيان؟ مان پنهنجي اُستاد جي قدمن ۾ بار بار ڪنڌ جهڪائي سلام ڪريان ٿو. سندن رهنمائيءَ کان سواءِ هي تحقيقي مقالو پورو نه ٿي سگهي ها.

محبت ۽ تعريف جي لائق گروماتا شريمتي سرلا جيٽلي جو به مان ٿورائتو آهيان، جنهن ڪڏهن به آسيس ڏيڻ ۾ ڪنجوسيءَ کان ڪم نه ورتو آهي. سندس سِڪ، پنهنجائپ ۽ شفقت ڀرئي سنيهه کي مان ڪڏهن به وساري نه سگهندس. ادا سُڌير جيٽلي ۽ ڀاڀي ريڻو به مون کي هيءُ تحقيقي مقالو جلد پورو ڪرڻ ۾ وقت به وقت اُتساهيندي پئي رهي آهي، جنهن لاءِ مان سندن به ٿورائتو آهيان.

عزت لائق ماتا شريمتي سيتا ديويءَ ۽ عزت لائق بابا سائين ڊاڪٽر ڪرم وير ٽيڪچنداڻيءَ وٽان به مون کي لڳاتار گهڻو اُتساهه ملندو رهيو آهي. پاڻ هر روز منهنجي ۽ منهنجي تحقيقي ڪم جي واڌاري جي سنڀار، فيض آباد مان ٽيلي فون رستي ڪندا رهندا آهن. سچ پچ ته هي مقالو مڪمل ڪرڻ ۾ سندن شفقت، احساس ۽ دعا جو گهڻو هَٿُ آهي. مان گهڻي عقيدت ۽ محبت سان هيءُ تحقيقي ڪتاب کين ارپيان ٿو. اسين پاڻ ۾ ڇهه ڀائر آهيون ۽ اسان جون ٻه ڀينرون آهن. مون کي اُنهن سڀني وٽان هن ڪم کي پوري ڪرڻ ۾ جيڪو سهڪار ملندو رهيو آهي، تنهن کي مان ڪڏهن به وساري نه سگهندس. ڀينرون هرهڪ دياونتي ۽ شڪنتلا، ۽ منهنجا ڀائر گيان پرڪاش، جئه پرڪاش، پريم پرڪاش، وِشوَ پرڪاش، ۽ اَمر پرڪاش اُوکي سوکيءَ مون سان ٻانهن ٻيلي ٿي بيٺا ۽ هميشه هيءُ تحقيقي ڪم جلد پورو ڪرڻ ۾ مون کي همٿائيندا رهيا. مان تهه دل سان سندن شڪرگذار آهيان.

اسان سڀني کي ڄاڻ آهي ته ماڻهوءَ جي زندگيءَ ۾ جيڪا پهرين نئين ڳالهه ٿيندي آهي، اُن کي گهڻي اهميت هوندي آهي. پنهنجي زندگيءَ ۾ مون سڀ کان اول سنڌي پڙهڻ جو ڪم ڊاڪٽر ڪنهيالال ليکواڻيءَ جي نگرانيءَ ۾ پوني ۾ شروع ڪيو. انهيءَ ميدان ۾ ڊاڪٽر ليکواڻي نه فقط منهنجو رهنما آهي، پر منهنجو اُستاد پڻ آهي. هن جي همٿائڻ سان ئي مان پڙهائڻ جي ميدان ۾ هيترو اڳتي وڌي سگهيو آهيان. ڊاڪٽر ليکواڻي پنهنجي هر خط ۾ مون کي ٿيسز جلد پوري ڪرڻ لاءِ تاڪيد ڪندو رهندو هو. اڄ اهو ڪم پورو ٿيڻ تي مان سندس اڳيان وري وري ڪنڌ جُهڪايان ٿو.

ممبئي يونيورسٽيءَ ۾ سنڌي شعبي جي چيئرمين ڊاڪٽر ٻلديو مٽلاڻيءَ جي شڪر ادائيءَ مان ڪهڙن لفظن ۾ ظاهر ڪريان؟ هو جڏهن به مون سان ملندو آهي ته سندس پهريون سوال اِهو هوندو آهي ته ”روي، ٿيسز ڪڏهن ٿو پوري ڪرين؟ اهو تحقيقي ڪم جلدي پورو ڪر ته پوءِ ٻيا ڪم هٿ ۾ کڻي سگهين.“ هن وٽان لڳاتار جيڪو مون کي اُتساهه ملندو رهيو آهي، تنهن لاءِ مان سندس ٿورائتو آهيان.

دهلي يونيورسٽيءَ ۾ وڏي ۾ وڏي لائبرري آهي، ”سينٽرل- ريفرنس لائبرري.“ اُن جي هڪ ريسرچ روم ۾ مون کي تحقيقي ڪم ڪرڻ جي سهوليت حاصل ٿي. ان لائبرريءَ جي اهلڪارن جي سهڪار کي مان ڪڏهن به وساري نه سگهندس. ڪيترائي اڻلڀ ڪتاب اُتي مون کي پڙهڻ لاءِ آسانيءَ سان ملي سگهيا. اِن ڏس ۾ ڊاڪٽر جيٽلي به پنهنجي شخصي لائبريريءَ مان گهڻيئي ناياب ڪتاب اڀياس لاءِ مون کي ڏنا، جيڪي يونيورسٽيءَ جي لائبريريءَ ۾ توڙي ٻين هنڌن موجود نه آهن.

پي ايڇ. ڊيءَ لاءِ هيءُ تحقيقي مقالو لکڻ واري زماني ۾ هڪ دؤر اهڙو به هو، جڏهن مان بي روزگار هوس. اُن وقت فقط پنهنجن مائٽن وٽان ئي گذران لاءِ مون کي گهربل مالي مدد ملندي هئي. اهڙي وقت ۾ مون کي دهلي سنڌي اڪيڊمي ۽ پوءِ انڊس ايڊ فائونڊيشن وٽان انهيءَ تحقيقي ڪم لاءِ فيلو شُپ جي روپ ۾ مالي مدد حاصل ٿي، جنهن ڪري منهنجون گهڻيون مشڪلاتون دُور ٿي ويون. ان لاءِ مان انهن ٻنهي ادارن جو نهايت ئي شڪرگذار آهيان.

آخر ۾، مان پنهنجي زندگيءَ جي ساٿي اندرا ۽ پياري پٽ اڪشر (شال وڏي ڄمار ماڻي) جو به گهڻو ٿورائتو آهيان، جن جي سهڪار سان منهنجو هيءُ نيڪ ڪم جلد پورو ٿي سگهيو آهي.

رڪشا ٻنڌن،                                         روي پرڪاش ٽيڪچنداڻي

گرُوار 22 آگسٽ 2002ع